Het begon allemaal in 1996. Christina Salmivalli, inmiddels hoogleraar Psychologie aan de Universiteit van Turku, publiceerde een baanbrekend artikel genaamd: ‘Pesten als groepsproces’. In het empirische artikel maakte zij korte metten met het idee dat pesten simpelweg een probleem was tussen pesters en slachtoffers. Haar pleidooi was dat de hele klas bij pesten is betrokken.

Er zijn niet alleen pesters en slachtoffers, maar ook kinderen die de pesters helpen en aanmoedigen (assistenten, meelopers) en er zijn kinderen voor slachtoffers opkomen (verdedigers). De rest van de groep kijkt toe of weet af van het pesten, maar doet niets om het te stoppen. Deze ‘buitenstaanders’ geven pesters vrij spel. Dus als we pesten willen oplossen, dacht Salmivalli, moeten we niet de individuele pesters aanspreken, maar de hele groep leren om in te grijpen bij pesten.

Dit inzicht over pesten als groepsproces wilde zij omzetten in acties om kinderen te helpen. Zij en haar onderzoeksteam werden financieel ondersteund door de Finse overheid, waarmee ze een anti-pestprogramma konden ontwikkelen en onderzoeken in de praktijk. Dit programma, KiVa, leerde kinderen bijvoorbeeld dat zij zelf iets kunnen doen om pesten te stoppen, door niet toe te kijken wanneer er wordt gepest, maar dat ze juist voor elkaar op kunnen komen.

Veelbelovende resultaten

Toen KiVa veelbelovende resultaten liet zien, mocht Salmivalli’s team het programma zelfs in heel Finland implementeren op kosten van de overheid. Al gauw werkte ongeveer 90% van de Finse scholen met het programma. Inmiddels is KiVa een bewezen succesvol programma en wordt het in minstens 15 landen gebruikt en soms ook verder onderzocht, van Chili tot Japan tot Nederland.

Hoe kreeg Christina Salmivalli deze doorbraken voor elkaar? Volgens mij lag de sleutel in haar samenwerking: niet alleen binnen een gedreven onderzoeksteam, maar ook met scholen: samen met leerkrachten bedachten de onderzoekers manieren om kinderen met leuke oefeningen te laten zien hoe een groepsproces werkt en welke rollen kinderen daarbij innemen. Kortom, het succes van Salmivalli en haar team is dus in lijn met het idee achter KiVa: samen bereik je meer dan alleen.

Haar succes is een mooi voorbeeld voor andere sociale wetenschappers. In bèta-vakgebieden is het vrij gebruikelijk om kennis tussen onderzoek en praktijk onderling uit te wisselen om nieuwe producten te ontwerpen, maar in de sociale wetenschappen gebeurt dat minder vaak. Onterecht, laat het verhaal van Salmivalli zien. Als onderzoeker hoef je niet alleen het denkwerk te doen, maar mag je best achter je bureau vandaan komen om die kennis in praktijk te brengen.

Deze blog verscheen bij Faces of Science. Klik hier om alle blogs van Tessa te lezen.